මේ ලෝකයේ ඇත්තා වූ සෑම දෙයකට ම වඩා සංකීර්ණ වූ, අද්භූත වූ, ආදරය කිරීමට ඉතා යෝග්ය වූ, මේ ලෝකයේ ආශ්චර්යය හා සුන්දරත්වය විසින් පොලඹවනු ලදුව හැම දෙයක් ම තම ශ්රමයෙන් හා කල්පනා ශක්තියෙන් නිර්මාණය කළ මිනිසා විසින් ම මිනිසා වෙනුවෙන් මිනිසා ගැන ලියන ලද අලුත් තෙස්තමේන්තුවක් වැන්න.
- මැක්සිම් ගෝර්කි -
පොත හැරීම මරණයට හේතුවෙක් නො වේ. එය හරිමු ද? එයට උත්තරයක් දෙන්නට පෙරැ, සැලැකියැ යුතු කරුණු කිහිපයෙක් වෙයි. මිනිසා ද තිරිසනා ද අතරැ ඇති වෙනස කිමෙක් ද? දෙ දෙන මැ අහර ගනිති; දෙ දෙන මැ කෙසේ නමුත් එය සපයා ගනිති; දෙ දෙන මැ පැන් බොති; දෙ දෙන මැ නිඳති. ඉතින් කොහි ද ද වෙනස? තිරිසනාට නුවණ වඩන මඟෙක් නැත්තේ යැ. මිනිසාට ඒ ඇත්තේ යැ. එය හළ හොත් මිනිසා ද තිරිසනෙකි. මිනිස් බව රකිනා ඒ මඟැ හැරැ තිරිසනකු වීම මැනැවි ද? නො වේ මැ යි. එ හෙයින් නුවණ දෙන පොත ද මිනිසා විසින් නො හළ හැක්කේ මැ යැ.
අපූර්ව වස්තු නිර්මාණය සඳහා කලාකරුවකු තුළ පවතින කුසලතාව හඳුන්වනු ලබන්නේ ‘ප්රතිභාව’ හෙවත් ‘ප්රතිභානය’ යනුවෙනි. මේ දුර්ලභ නිර්මාණ කුසලතාව කෙබඳුද යන්න මතුපිටින් වටහාගත නොහැක්කකි. එහි ප්රාචීනවාදී අර්ථ සමුදායක් ඊට සමාන හා අසමාන ප්රතිචීන අර්ථ සමුදායක් තුලනය කළ යුතුය. ඒ තුලනය විද්වතුන් මඟින් සිදුකෙරේ.‘ප්රතිභානය’ ශාස්ත්රීය ලිපි ලේඛන සැපයීම ඉක්මවූ තලයක පවතී. කාව්ය ප්රභේද වශයෙන් බුදුන්වහන්සේ කවි සූත්රයේ පෙන්වා දෙන්නේ අර්ථ කවි, සුත කවි, චින්තා කවි සහ ප්රතිභාන කවිය. ඒ සිව් ප්රභේදයන්ගෙන් වඩාත් අපූර්ව කුසලතාව පෙන්නුම් කරන්නේ ප්රතිභාන කවිවලය. මෙය ‘කාව්යය’ යනුවෙන් හඳුන්වන නිර්මාණ විශේෂයට මෙන්ම ඒවායේ නිමැවුම්කරුවන් හඳුන්වන කවීන්ට ද යොමු වේ.
ජනශ්රැතිය නමැති විෂයය මේ හේතුවෙන් නිර්මාණකරණයේ ප්රාථමික මූලාශ්ර භූමිය බවට පත්වේ. ජනශ්රැතිය නූගන්වා හා නූගැන්මෙන් නිර්මාණකරණය වටහාගත නොහැකිය. ආදිතම ග්රීක නාට්ය රචකයා වන ඊස්කිලස්ගේ ප්රොමිතියස් බන්ධනය ග්රීක ජනශ්රැතියෙන් උගත් නිමැවුමකි. මෙලෙසින්ම හෝමර්ගේ ඊලියඩ් සහ ඔඩිසි කාව්ය ග්රීක ජනශ්රැතියෙන් උපන් කෘතීන්ය.ආගමික චින්තකයා හෙවත් ආගමික සන්නිවේදකයා ද ජනශ්රැතිෙය් පෝෂණය ලත් කෙනෙකි. බුදුන් වහන්සේ, යේසුස් වහන්සේ හා වෙනත් ආගමික නායකයෝ ජනශ්රැතිය තම න්යාය සඳහා ගුරුකොට ගත්හ. එමඟින් සවිඥානික ලෙස පෙලඹවීමක් ඇති කළ හැකි විය.
නිර්මාණකරණය විවිධ හැඩතලවලින් යුත් ශිල්පි ක්රමවලට හැරවීම මුලින් ම හඳුනාගන්නා ලද්දේ ජන නිර්මාතෘවරුන් ය. සැබෑ ලෝකය මෙන්ම මායා ලෝකයක් ඇති බව ද මිනිස්සු මෙන්ම දෙවිවරුන්, සුරඟනන් හා යකුන් සිටින බව ද හඳුන්වාලනු ලැබුවේ ජන නිර්මාතෘ විසිනි. ඒ නිර්මාණකරණයේ හැම අංගෝපාංගයක්ම එකිනෙකට බද්ධව පැවැතිණ. ඒවා ජන සමූහයා අතර ප්රචලිතව පැවතිණ. කෙමෙන් ඒ නිර්මාණ වර්ගීකරණයට හසුවිය. ජන ගායනා, ජන ඇදහිලි, ජන කවි, ජන නාටක, ජන ක්රීඩා, ජන කතන්දර , සුරංගනා කතා, උපමා කතා, යනාදී වශයෙන් දහස් ගණනින් ඒවා වර්ගීකරණය වීමේ ප්රතිඵලය වශයෙන් සමානකම් හා අසමානකම් පැහැදිලි ලෙස වටහා ගැනීම ද අපහසුවීය. කෙමෙන් ඒ නිර්මාණ දේශකයන්ගේ දේශන මූලාශ්ර බවට පත්වීම හේතුවෙන් අන්තර්ජාතික වශයෙන් ව්යාප්ත වන්නට පටන්ගති. මෙකල ආඛ්යාන බලය හා වෘත්තාන්ත බලය නමින් හඳුන්වන නිර්මාණාත්මක කතා කලාව නැරටලොජි (Narratalogy) යනුවෙන් නම් කෙරේ. මේ අධ්යයනය සඳහා විවිධාකාර රීතින්ගෙන් නිමැවුණු මූලාශ්ර සමීප කෙරේ. ඒවා ප්රාචීන සමාජ වලින් බිහිවූ මහා භාරතය, ජාතක කතා මෙන්ම ප්රතිචීන සමාජවලින් බිහිවූ කැන්ටබරි කතාවලින් මෙන්ම බයිබල් කතාවලින් ද සංයුක්තය.
මේ සමාජ ස්ථර දෙක්හිම එක් පොදු මූලාශ්රයක් වී ඇත්තේ අරාබි නිසොල්ලාසයයි. අරාබි නිසොල්ලාසය Arabian nights යනුවෙන් ද One thousand one nights යනුවෙන් ද හැඳින්වේ. මෙහි එන කතන්දර ලොව පුරා විසිරී පැතිරි පවතී. ඒවා විටෙක ආගමික බණ කතාවක මුහුණුවර ගනියි. විටෙක හුදු විනෝදය සපයන සුරංගනා කථාවක මුහුණුවර ගනියි.
අරාබි නිසොල්ලාසය මෙන්ම පංචතන්ත්රය, හෝමර්ගේ ඉලියඩ් හා යුලිසිස් යන කෘතින් ද නව වෘත්තාන්තවේදී මූලාශ්ර සමුදායක් වශයෙන් සැලකේ. නූතන ඉන්දීය නිර්මාණ සාහිත්ය වර්ධනයට අතිශයින් වැඩදායක වී ඇත්තේ පංචතන්ත්රය, කථාසරිත් සාගරය, මහාභාරතය හා ජාතක කතාය. ජනශ්රැතියේ නිර්මාණාංග සමඟ මේ මූලාශ්රයන් හි නිර්මාණයන් චලනය කිරීම නිරතුරු සිදුවේ.ආගමික චින්තාවන්ගෙන් හැඩ ගැසුණු ජනශ්රැතිය යටකී හැම මූලාශ්රයකටම බලපෑවේය. පෙරළා ඒ බලපෑම අද්යතන නිර්මාණකරණයට ද බලපාමින් පවත්නේය. මේ කාරණය ඉතා මැනවින් ප්රකාශ කර ඇත්තේ ජෝසප් ජේකබ්ස් විසින් ලියන ලද ඉන්ඩියන් ෆෙයරි ටේල්ස් (Indian Fairy tales) නමැති කෘතියෙහි ය. ඔහු සුරංගනා කථා හා ජනකතා නූතන නිර්මාණ හා සන්සන්දනය කරයි. සියවස් ගණනාවක පරතරයක් ඇතිවුවද ‘නවීන’ (New) යනුවෙන් හඳුන්වන නිර්මාණාංගවල ආදිතම ලක්ෂණ රැසක් දැකගත හැකි බව ජේක්ස් ඩෙරිඩ් නමැති කලා විචාරකයා පෙන්වාදෙයි. එහෙත් ඩෙරිඩ්ගේ මතය ප්රාචීනවාදී උගතුන්ට ආගන්තුක නොවන්නේය. මන්දයත් ප්රාචීනවාදී අද්යතන හා චිරන්තන නිර්මාණ සම්ප්රදායන්හි සදාතනික මානව අත්දැකීම් සමුදායක් දැකගත හැකි වන බැවිනි.
ප්රාචීනවාදී උගතුන්ට අනුව, සම්භාව්ය යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ, සදාතනික අගයක් ඇති නිර්මාණාංගයන්ය. ඒවා ප්රතිචීනවාදී සමප්රදායන්හිදී හඳුන්වනු ලබන්නේ ‘ක්ලැසික්ස්’ (Classic) යනුවෙනි. එහි සම්මත අරුත නම් සැමදා පවතින හෙවත් ‘සදාතනික’ යන්නයි. සම්භාව්ය කෘතීන් ලෙස සැලකෙන නිර්මාණ කලින් කල පුනර්ගවේෂණයට හා පුනර්නිර්මාණයට හසුවිම දැන් දැන් සිදුවන්නකි.මිනිස් දිවිපත්ලේ දුරාතීතයේ සිට මේ වනතුරු කිසිවක් නව්ය නොවේ. නව්ය දෘෂ්ටිය යනු ආකල්පයක් පමණි. නව්යභාවය හෙවත් අලුත්බව දැකගත හැකි වන්නේ ඒ සදාතනික දිවිපත්ල අර්ථකථනය වන ආකාරයෙනි. අතිශයින් අද්භූත ස්වභාවයකින් පවතින අත්දැකීමක් යථාර්ථයේම ප්රතිබිම්බයක් නොවිය හැකිද? නූතන වෘත්තාන්තවේදයක් සැකසීමට එම දැක්ම අවශ්යය. මේ බව පසක් කරගත් මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්ර ස්වකීය අපූරු නිර්මාණය වන ‘විලාසිනියකගේ ප්රේමය’ (1988) කෘතියේ පූර්විකාවේ මෙසේ සඳහන් කරයි.
“ජාතක පොත වූ කලී ජීවිතය පිළිබඳ මූල ද්රව්ය ආකරයකි. මිනිසුන්ගේ විවිධ චරිත ලක්ෂණ (එනම් එක සමාන අවස්ථාවට මුහුණ දෙන විවිධ පුද්ගලයන් විවිධ ආකාරයෙන් ක්රියාකරන හැටි) මිනිසුන් තම සිත්හී නංවන පාපී සිතුවිලි සමඟ සටන්කොට ඇතැම් කෙනකු ජයගන්නා හැටිත් ඇතැම් කෙනකු පරාජය වන හැටිත් මේ ආදී වශයෙන් අපට අප කෙටි ජීවිත කාලය තුළදී පසක්කරගත නොහැකි ප්රමාණයේ පෘථුල ජීවිත පරිඥානයක් ජාතක පොතෙහි ජනකථා වලින් හෝ එවැනි කථා සංග්රහයකින් ලබාගත හැකිය. මේ දැනුම ප්රත්යක්ෂඥානයක් නොවන බව සැබවි. එහෙත් පොතපතින් ලබාගන්නා එම දැනුම ජීවිතයෙන් අප ලබාගත් දැනුම සමඟ සසඳා උරගා බලා අපේම ප්රත්යක්ෂඥානය බවට පත්කරගත හැකිය.”
අතිශයින් අද්භූත ස්වභාවයකින් මිනිස් දිවිපත්ල විවරණය කැරෙන ග්රීක නාට්ය රචක ඊස්කිලස්ගේ ‘ප්රොමිතියස් බන්ධනය’ කාල්මාක්ස්ගේ ප්රියතම කෘතියක් වූයේ එහි අද්භූතය, පෙරළා ප්රත්යක්ෂඥානයක් බවට යථාර්ථවාදීව දැකගත හැකිවූ හෙයිනි. කාල්මාක්ස්, මේ පිළිබඳව තම දූවරුන්ට කීවේ, ප්රොමිතියස් බන්දනය මඟින් මානවයාගේ සදාතනික ජීවිත අරගලය මැනවින් ප්රකාශ වන බවකි. මානව සංහතිය ස්වකීය ජීවන අරගලය දෙවියන් හා සමඟ පවා දිගුකර ඇති බව ඔහු හඟවයි. අද්භූත බලවේග යනුවෙන් මිනිසා පළමුව හැඟවූ දේ කෙමෙන් විද්යාත්මක යථාර්ථයක් බවට පත්වීම මින් ගම්ය කෙරේ.
ලියොන් ට්රොට්ස්කි (1879 - 1940) මේ න්යායයන් වඩාත් ප්රබල ලෙස භාවිතයට ගනිමින් සිය සමාජ දැක්ම සඳහා සාම්ප්රදායික නිර්මාණාත්මක සන්නිවේදන මූලාශ්ර කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කළේය. මාක්ස්වාදයේ සාහිත්යයික න්යායයන් ව්යාප්ත කිරීමට ලියෝන් ට්රොට්ස්කි කලාව පිළිබඳ කළ දේශන වැඩි බලපෑමක් ඇතිකළේය. ඔහු ආගමික චින්තාව නිසි ඇගයුමකට ලක්කළේය.අපූර්ව වස්තු නිර්මාණය සඳහා ප්රාචීන හා ප්රතිචීන භේදයකින් තොරව ආගමික චින්තන ධාරාවන් දෙකක් බලපා ඇත. ඉන් පළමුවැනි ධාරාව නම් ආධ්යාත්මික හා සදාචාරාත්මක චින්තන ධාරාවයි. දෙවැන්න නම් ආභිධර්මික නුවූ වඩාත් ඕලාරික වූ ලෞකික හැඩතල රැගත් මිත්යාවාදී හා අයාලේ ගිය නිර්මාණ චින්තන ධාරාවයි. මෙකී දෙවැන්න අද වුවද නිර්මාණ වෙළඳ ව්යාපාරයන් සශ්රීක කිරීමට හේතුවන භෞතිකවාදී බලවේග බවට පත්වී පවතී.ග්
ග්රීසියේ වීර කාව්ය (epics) කියැවූ මධ්යකාලීන ඉංග්රිසි කවියකු වූ ජෙෆ්රේ චෝසර් (1340 - 1400) ලියූ කැන්ටබරි කතාවලට නිර්මාණ ආභාසය ලැබිණ. ග්රීක මහා කාව්යවලින් හා රෝම නිර්මාණවලින් ආභාසය ලද විලියම් ශේක්ස්පියර් (1564 - 1616) වීනස් ඇන්ඩ් ඇඩෝනිස් නාට්ය, ඇතුළු මැක්බත්, මෙට්පස්ට් වැනි නාට්ය රචනා කළේය. ඒ අභාසය මඟින් ස්වතන්ත්ර නිර්මාණ කුසලතාවන්හි ප්රත්යුත්පාදන ලක්ෂණ දැකගත හැකිවිය.පැරණි ග්රීක රෝම හා භාරතීය නිර්මාණ මඟින් ලද නිර්මාණ ආභාසය ප්රතිචීන නිර්මාණයන් කෙරෙහි බලපෑම අනුව මහා නිර්මාණ සම්ප්රදායක් බිහිවීමට අඩිතාලම දැමිණ. එය මහාචාර්ය එෆ්.ආර්. ලීවිස් හඳුන්වන්නේ Great tradition යනුවෙනි.
මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන, සඳකඩපහණ පිළිබඳව ලියා ඇති සටහන මෙන්ම අන්ය බොහෝ පුරාවිද්යා සටහන් මඟින් ද පෙන්නුම් කරන්නට වෑයම් කරන්නේ ස්වදේශක මහා නිර්මාණ සම්ප්රදායක් තිබූ බවය. ඒ සම්බන්ධයෙන් පරණවිතානයෝ ඉතිහාසය, සම්භාව්ය පාලි හා සංස්කෘත කෘති, තුලනාත්මක අධ්යයන මූලාශ්ර ගුරු කොට ගනිති.මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්රයෝත් එබඳු කාර්යයක් ‘පබාවතී’ කෘතියට සපයන ලද ‘බෝසත් සර වැනුම්’ මඟින් ද සිංහල නවකතා ඉතිහාසය හා විචාරය මඟින් ද ‘ සාහිත්ය විද්යාව’ හා ‘කල්පනා ලෝකය’ මඟින් ද පෙන්වා ඇත. තවද සරච්චන්ද්රයෝ නිර්මාණශිල්පියකු වශයෙන් ජාතක පොතේ හා ජනශ්රැතියේ මූලාශ්ර ගණනාවක් ප්රත්යුත්පාදනය කරති. ඒවා අධ්යයනය කිරීමෙන් ස්වදේශිකමය මහා සම්ප්රදාය වැටහේ.ආචාර්ය ආනන්ද කුමාරස්වාමි, ස්වකීය මහා පරිවර්තන කෘතිය වන ‘මධ්ය කාලීන සිංහල කලා ශිල්ප ඇතුළු ඉංග්රිසියෙන්ලියන ලද කෘති ගණනාවකින් අප ප්රස්තුත කාරණය මැනවින් පෙන්වාදීමට වෑයම් කරයි. මහා නිර්මාණ සම්ප්රදායයක් තිබූ බවත් එය කෙමෙන් වාණිජ්යයටම යටවී යන අයුරුත් කුමාරස්වාමි උගතකු වශයෙන් සනාථ කරයි.
මාර්ටින් වික්රමසිංහ මහතා තම ‘විරාගය’ නවකතාව මඟින් ස්වදේශක මහා අධ්යයන සම්ප්රදාය ගමන් කළ යුතු ඉසව්ව අපට පෙන්වා දුනි. ඒ හැරුණුකොට වික්රමසිංහයෝ ජාතක කතාව හා ජනශ්රැතිය මඟින් මහා නිර්මාණ සම්ප්රදායක් බිහිකිරීමට ගත හැකි ආභාෂය සනිදර්ශිතව පෙන්වා ඇත. සම්මත ස්වදේශක උගතුන්ගේ අවධානය නිසි ලෙස කුමාරතුංගයන් කෙරෙහි යොමු නොවිණි. කුමාරතුංගයන් ස්වකීය ‘ප්රබන්ධ සංග්රහය’ හා ‘ප්රබන්ධෝපදේශය’ මඟින් ස්වදේශීය නිර්මාණ සම්ප්රදාය ගමන් ගත යුතු මඟ පෙන්වා දුන්හ. ඒ හැරුණු කොට කුමාරතුංග ලියූ ‘හත්පණ’, ‘මඟුල්කෑම’, හා ‘හීන්සැරය’ යන රසායන කෘතීන් දැනුදු නිසි ඇගයුමට ලක්වී නොපවතී.
වික්රමසිංහයන්ගේ මඩොල්දූව හා වි.ඩි.ද ලැනරෝල් ගේ ‘පාසල් සමය’ යන යොවුන් කෘතීන්ට වැඩි විකල්ප නිර්මාණ මඟකින් රසායන කෘතින් නිමවී පවතී. මිනිසා හා තිරිසන් සත්වයා, මිනිසා හා සොබාදහම, මිනිසාගේ නුවණක්කාරකම් හා අනුවණකම්, ගැඹුරු සමාජ විශ්ලේෂණයකට යොමු කිරීමට මඟ පෑදූ කෘති තුනකි ඒ. දැනුදු ඒවා ආපසු සොයා ගත යුතු නූතන ආඛ්යානවේදයට අන්තර්ගත කළ යුතුය. ස්වදේශක වශයෙන් මහා නිර්මාණ සම්ප්රදාය බිඳ වැටී පවතී. මැනවින් මුල්බැසගත් නිර්මාණ සම්ප්රදායක් කෙමෙන් මෙසමය වන විට බිඳ වැටී ඇත්තේ කෙසේද යන්න සමකාලීන කතිකාවකට අපූරු මැයක් විය හැකිය. ප්රතිචීන වාදී අනුකාරක ආඛ්යානයෙන් ලබන ආභාසය ප්රබල සාධකයක් විය හැකිය.
12 Comments
Niyamai
ReplyDeleteNiyamai
ReplyDeleteවැදගත් ලිපියක්
ReplyDeleteBest
ReplyDeleteGreat🎉️
ReplyDeleteවැදගත් ලිපියක්
ReplyDeleteGood article
ReplyDeleteGood 👍👍
ReplyDeleteවැදගත් 👍👍
ReplyDelete👍👍👍
ReplyDeleteGreat 💛🥂
ReplyDeleteGreat
ReplyDelete